Vijf redenen voor de overheid om te kiezen voor open source
De overheid zegt primair open source te gaan werken. Maar in de praktijk is dat nog nauwelijks zo, op een enkele vooruitstrevende gemeente na. De vorig jaar ingezette beleidslijn ‘open tenzij’ blijkt in de praktijk nog flinterdun.
De woorden ‘open source’ mogen ingeburgerd zijn, de betekenis ervan wisselt nogal, van amateurisme tot en met een ‘gratis workforce van nerds’. Dat is natuurlijk onzin, open source is niet één ding maar heel breed. De code die je maakt heet open source, de licenties heten open source en het gedachtengoed heet eveneens open source. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Als je door de negatieve framing op internet heenkijkt kan je niet om de kansen heen die open source werken biedt. In dit artikel, in het kort, vijf redenen waarom de publieke sector eigenlijk niet anders meer zou moeten willen en doen.
1. Open source is transparant
Door je broncode en ontwerpdocumenten publiek toegankelijk te maken stel je jezelf kwetsbaar op maar geef je tegelijkertijd ruimte aan anderen om mee te denken. Doordat de code en rekenregels (algoritmes) vrij beschikbaar zijn worden ze controleerbaar en inzichtelijk voor iedereen die daar behoefte aan heeft.
2. De kwaliteit van de code gaat omhoog
De open manier van werken geeft een boost aan de kwaliteit van de code. Doordat meerdere mensen samenwerken is er meer gelegenheid tot het reviewen van elkaars code, ook door mensen van buiten het project. Het ‘dwingt’ om de broncode helder op te zetten en te documenteren. Ten aanzien van beveiliging zijn hoge eisen aan het project voorwaardelijk, iedereen kijkt immers mee. Security by obscurity is hier dus geen optie. Dit gaat allemaal niet vanzelf waardoor projectorganisatie, structuur en code base beheer een belangrijke rol speelt. Denk aan de wet van Conway, die geldt ook hier.
3. Het samenwerken stimuleert innovatie
Het feit dat code hergebruikt of aangevuld kan worden stimuleert innovatie van producten en diensten. In vrijwel alle open source licenties staat het delen centraal, dat wanneer iemand iets hergebruikt deze de vrucht van dat hergebruik weer deelt met de rest. Daarmee ontstaat een enorme versnelling van de ontwikkeling en innovatieve toepassingen. Samenwerken gaat verder dan alleen delen van code. Code for NL, maar ook Tiltshift en andere bedrijven halen ketenpartners actief bijeen om over de grenzen van de organisaties samen te werken.
4. Meer regie en efficiëncy
In tegenstelling tot meer traditionele (closed source) software kan je de code gebruiken zoals je wilt. Je kunt het, zonder toestemming van derden, aanpassen aan de veranderende wensen of eisen van je organisatie, in je eigen tempo. Door samen op te trekken met andere gebruikers van dezelfde code kan dat efficiënter gaan. Maar dat hoeft dus niet. Juist voor overheidsorganisaties onderling ligt hier een voordeel waardoor er meer budget beschikbaar komt ter verbetering van kwaliteit en uitbreiding van functionaliteit. In plaats van allemaal telkens hetzelfde te ontwikkelen.
5. Eénmaal betalen (door)ontwikkeling
Een hardnekkig misverstand is dat open source ‘gratis’ is. De ontwikkeling ervan, en het onderhoud moet gewoon betaald worden. Maar waar je bij commerciële closed source jaar in, jaar uit licentiekosten betaalt reken je de aanpassingen die je wilt in de open source éénmalig af. Je ziet wat er gedaan wordt voor de kosten en als dat niet bevalt kun je overstappen naar een of meer andere aanbieders. Je weet daardoor zeker dat de software netjes wordt onderhouden en geen melkkoe is die wordt uitgemolken totdat ‘ie omvalt van ellende.
Samenvattend
Samenvattend kan je zeggen dat open source goed past bij de publieke sector, en de overheid in het bijzonder. De transparante samenwerking van ‘open’ leidt tot betere kwaliteit, innovatie, meer regie en eerlijke verdeling van kosten. Dat het een behoorlijke transitie is mag ook duidelijk zijn. Maar specialisten zoals Tiltshift hebben er inmiddels ruime ervaring mee. Als geen ander kunnen we de vaak toch wat abstracte doelen tastbaar en praktisch maken. Om aansluitend de moeilijkheden te helpen overwinnen die in de weg staan; het inrichten van een helder project, zorgdragen voor hoge kwaliteit code, het samenwerken met andere organisaties, project management, code (review) en zorgen voor onderhoud zodat de software actueel blijft.